3 Aralık Dünya Engelliler Günü: Eşitlik, Erişilebilirlik ve Onurlu Yaşam İçin Ortak Sorumluluğumuz

Her yıl 3 Aralık’ta, tüm dünyada engelli bireylerin haklarına, yaşam koşullarına ve toplum içinde eşit bireyler olarak var olma mücadelesine dikkat çekmek amacıyla Dünya Engelliler Günü anılıyor. Bu özel gün, yalnızca farkındalık yaratmanın ötesinde; toplumsal sorumluluğu hatırlatan, insan haklarını yeniden düşünmeye davet eden, vicdanı ve aklı birlikte harekete geçirmeyi amaçlayan bir çağrıdır. Engellilik, bireyin eksikliği veya yetersizliği değil; çoğu zaman toplumun ve çevresel koşulların erişilebilir olmamasından kaynaklanan bir eşitsizlik durumudur. Bu nedenle asıl mesele, “engel” kavramını doğru yerde aramak ve çözümü de doğru yerden başlatmaktır.

Engelli bireyler, dünyanın her yerinde eğitim, sağlık, istihdam, sosyal yaşam ve kamusal alanlara erişim gibi temel haklara sahip olmasına rağmen hâlâ çok sayıda görünmez ve görünür bariyerle karşı karşıya kalmaktadır. Kaldırımların uygun olmaması, toplu taşımanın erişilebilir tasarlanmaması, kamu binalarındaki fiziksel engeller, iş yaşamındaki önyargılar, eğitimdeki fırsat eşitsizlikleri ve dijital dünyaya erişimdeki yetersizlikler, engelli bireylerin hayatını zorlaştırmakla kalmaz; onların potansiyellerini ortaya koymalarını da engeller. Oysa engelli bireyler, doğru koşullar sağlandığında yalnızca kendi yaşamlarını güçlendirmekle kalmaz, topluma da değer katan üretken ve yaratıcı bireyler olarak varlık gösterirler.   Bugün dünyada engellilik alanında benimsenen en temel yaklaşım, “hak temelli” yaklaşımdır. Bu yaklaşım, engelli bireyleri yardıma muhtaç ya da korunması gereken kişiler olarak görmek yerine, bağımsız yaşam hakkı olan, karar süreçlerine katılması gereken ve toplumun tüm alanlarında eşit fırsatlara sahip olması gereken bireyler olarak kabul eder. Bu bakış açısı, gerçek kapsayıcılığın da temelidir. Çünkü kapsayıcılık, engelli bireyler için ayrı alanlar oluşturmak değil; tüm alanları herkes için erişilebilir ve kullanılabilir hale getirmek demektir.   3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nün anlamı tam da burada güçlenir: Bu gün, engelli bireylerin karşılaştığı zorlukları “onların meselesi” olarak değil, bizlerin ortak sorumluluğu olarak ele almamızı ister. Toplumun tüm paydaşları — devlet kurumları, yerel yönetimler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, medya ve her bir birey — erişilebilir bir yaşamı inşa etmede aktif rol almak zorundadır. Erişilebilirlik bir lütuf değil; insan hakkıdır. Ve haklar, ancak uygulanabildiğinde gerçek anlamını kazanır.   Özellikle medya kuruluşlarına bu konuda büyük görev düşmektedir. Çünkü medya, toplumun aynasıdır; aynı zamanda toplumun vicdanını ve gündemini şekillendiren en güçlü araçlardan biridir. Engelli bireylerin hayatını yalnızca “trajedi” ya da “mucize” ekseninde anlatmak, onları insanlığın doğal çeşitliliği içinde görmekten uzaklaştırır ve ötekileştirir. Oysa doğru olan; engelli bireyleri günlük yaşamın, üretimin, başarının ve toplumsal gelişimin doğal bir parçası olarak görünür kılmaktır. Haber Poligon olarak bizler de, engelli bireylerin haklarını savunan, erişilebilirliği destekleyen, önyargıları kıran ve toplumsal kapsayıcılığı güçlendiren bir yayın anlayışını kararlılıkla sürdürmeyi bir görev kabul ediyoruz.   Bugün aynı zamanda bir yüzleşme günüdür: Bizler hayatı kimin için tasarlıyoruz? Sokakları, binaları, okulları, iş yerlerini, dijital platformları ve sosyal yaşamı herkesin eşit şekilde kullanabileceği biçimde düzenliyor muyuz? Engelli bireylerin bağımsız yaşam hakkını destekliyor muyuz? Onların eğitim ve istihdam süreçlerine eşit şartlarda katılmasını sağlayacak politikaları ve toplumsal duyarlılığı üretebiliyor muyuz? Bu soruların her biri, sadece engelli bireylerin değil, bir toplum olarak bizim insan hakları karnemizi belirlemektedir.   Unutulmamalıdır ki, engellilik yalnızca doğuştan gelen bir durum değildir; yaşamın herhangi bir anında herkes engelli olabilir. Bu gerçek, toplumsal dayanışmanın ve erişilebilirliğin neden bir “azınlık meselesi” değil, evrensel bir insanlık meselesi olduğunu bize açıkça anlatır. Engelli bireylerin refahı, aslında toplumun tamamının refahıdır. Erişilebilir bir şehir, yaşlılar için de çocuklar için de hastalar için de geçici sakatlık yaşayan bireyler için de daha güvenli ve konforlu bir yaşam sunar. Kısacası erişilebilirlik, herkesin hayatını iyileştirir.   Bu vesileyle, engelli bireylerin yalnızca bugün değil, yılın her günü eşit haklar temelinde yaşaması için mücadele etmeye devam etmeliyiz. Toplumsal duyarlılığı artırmak, bireysel önyargıları bırakmak, kamusal alanları herkes için uygun hale getirmek, eğitim ve istihdamı kapsayıcı biçimde yeniden düzenlemek ve engelli bireylerin karar süreçlerine katılımını garanti altına almak hepimizin sorumluluğudur.   3 Aralık Dünya Engelliler Günü, bir günlüğüne hatırlanacak bir tarih değil; her gün yeniden inşa etmemiz gereken bir toplumsal bilincin simgesidir. Eşitlik, ancak erişilebilirlikle mümkündür. Onurlu yaşam, ancak saygıyla büyür. Kapsayıcı bir gelecek ise ancak birlikte mümkün olur.   Haber Poligon olarak; engelli bireylerin yaşamın her alanında eşit, özgür ve görünür olduğu bir dünya için çalışmaya, bu konudaki farkındalığı büyütmeye ve hak temelli haberciliği sürdürmeye devam edeceğimizi kamuoyuna saygıyla bildiriyoruz.   3 Aralık Dünya Engelliler Günü kutlu olsun. Engelsiz bir yaşam, hepimizin hakkı.